ورود / ثبت نام
کوچینگ تحصیلی (Educational coaching) شاخهٔ جدیدی از کوچینگ است که مورد استقبال محصلین، دانشجویان و دانشپذیران قرار گرفته است. در مطلب حاضر به معرفی این شاخه جدید از کوچینگ می‌پردازیم و کاربردهای آن را تبیین خواهیم کرد.
تاریخچه کوچینگ تحصیلی
پیشینه کوچینگ تحصیلی به دانشگاه‌های انگلیس به ویژه دانشگاه آکسفورد برمی‌گردد. از اواخر قرن نوزدهم در این دانشگاه‌ها عده‌ای از دانشجویان سال بالاتر یا مقطع تحصیلات تکمیلی به عنوان مربی (Mentor) در کنار دانشجویان تازه‌وارد قرار می‌گرفتند. دانشجویان می‌توانستند در محیط خوابگاه دانشجویی یا دانشگاه با مربی خود در ارتباط باشند و سؤالات درسی‌شان را از او بپرسند.
منتورینگ(Mentoring) به قدری محبوب شد که خود به یک شاخه حرفه‌ای مجزا تبدیل گشت. امروزه استفاده از مربی به مفهوم منتور نه‌تنها در کالج‌ها و دانشگاه‌ها بلکه در سازمان‌ها نیز رواج یافته است.
با توسعه مفهوم کوچینگ از اوایل دهه ۱۹۷۰، مفهوم کوچینگ تحصیلی نیز تا اندازه‌ای از منتورینگ فاصله گرفت. تا پیش از این، کوچینگ تحصیلی صرفاً معطوف به مطالب درسی تخصصی رشته‌ای بود که مربی و دانشجو هر دو در آن تخصص داشتند. اما کوچینگ تحصیلی از این مفهوم فراتر رفت و خدمات بیشتری را در برگرفت.
این نیاز از آنجا احساس شد که برخی از دانشجویان در زمینه فهم مطالب درسی رشته خود مشکلی نداشتند اما با مشکلات دیگری نظیر استرس، تمرکز پایین، بهره‌ور نبودن زمان مطالعه، سردرگمی و بی‌انگیزگی مواجه می‌شدند. منتورها اغلب در این زمینه با مشکل مواجه بودند زیرا برای پرداختن به چنین مسائلی آموزش تخصصی ندیده بودند.
در همین راستا، مشاوره تحصیلی یکی دیگر از انواع خدمات مشاوره‌ای بود که برای پاسخ به این نیاز ایجاد شد. هر چند مشاوره تحصیلی در برخی حوزه‌ها مؤثر است اما همیشه جوابگو نیست. دلیل این امر آن است که مشاوره تحصیلی بر شناسایی مشکل و ارائه راهکار تمرکز دارد در حالی که مسئله دانش‌آموز یا دانشجو لزوماً همواره ندانستن راهکار نیست. در همین راستا کوچینگ تحصیلی به عنوان یکی از خدمات مشاوره‌ای مؤثر ایجاد شد.
کوچینگ تحصیلی دقیقاً چیست و چه کار می‌کند؟
کوچینگ تحصیلی فرایندی مشارکتی بین کوچ یا مربی و مراجع (که اغلب دانش‌آموز، دانشجو یا دانشپذیر دوره‌های آزاد) است و هدف آن دستیابی مراجع به اهداف تحصیلی است.
در این فرآیند مراجع از طریق گفت‌وگو با کوچ به سطح بالاتری از خودآگاهی می‌رسد، هدفش را روشن می‌سازد و گام‌های عملی برای رسیدن به هدفش برمی‌دارد.
برخی از مهم‌ترین اهدافی که در کوچینگ تحصیلی دنبال می‌شود عبارتست از:
- قبولی در آزمون‌های ورودی (مدارس تیزهوشان، نمونه دولتی، کنکور و المپیاد)
- بهبود وضعیت عملکرد تحصیلی (معدل و نمرات سالانه)
- افزایش قابلیت یادگیری
- بهبود سطح تمرکز و کاهش حواس‌پرتی
- تقویت اعتماد به نفس تحصیلی
کوچینگ تحصیلی چه تفاوتی با مشاوره تحصیلی دارد؟
همان‌طور که قبلاً گفتیم، در مشاوره تحصیلی تمرکز بر شناسایی مشکل و ارائه راهکار است. رویکرد مشاوره تحصیلی تجویزی است. یعنی مشاور به دانش‌آموز و دانشجو می‌گوید که برود و فلان کار را انجام بدهد.
گاهی این رویکرد مؤثر است. به ویژه در مورد دانش‌آموزان و دانشجویانی که از توان فکری پایین‌تری برخوردارند و نیاز دارند کسی به آن‌ها بگوید چه کار کنند.
اما گاهی رویکرد مشاوره مؤثر نیست. در برخی موارد مشکل دانش‌آموز یا دانشجو ندانستن مشکل و راهکار نیست. گاهی او نمی‌داند که چرا باید کار مشخصی را انجام دهد. گاهی او می‌داند چه کاری باید انجام دهد اما نمی‌داند گام‌های اجرایی برای انجام شدن آن کار چیست. در این مواقع است که کوچینگ تحصیلی مؤثرتر واقع می‌شود.
رویکرد کوچ تجویزی نیست. کوچ به مراجع خود نمی‌گوید چه کاری باید انجام دهد یا انجام دهد. بلکه به او کمک می‌کند سؤال درست را از خودش بپرسد و سپس جواب شخصی خودش را پیدا کند.
گاهی نیاز مراجع صرفاً این است که شنیده شود بدون اینکه مورد قضاوت قرار گیرد. کوچینگ تحصیلی این فضای امن را در اختیار مراجع قرار می‌دهد. البته ممکن است کوچ تحصیلی براساس تجربه شخصی خود راهکارهایی را به مراجعش پیشنهاد دهد اما محوریت فرایند کوچینگ با ارائه راهکار نیست.
کوچینگ تحصیلی برای چه گروه‌هایی مناسب است و نیست؟
معمولاً دانش‌آموزان، دانشجویان و دانشپذیران با بهره هوشی بالاتر، استفاده بهتری از کوچینگ تحصیلی می‌کنند. دلیلش این است که این افراد از توان ذهنی بالاتری نسبت به سایرین برخوردارند و خودشان زودتر بسیاری از راهکارها را کشف می‌کنند. مشکلی که اکثر این افراد با آن مواجه‌اند این است که اقداماتشان متناسب با دانششان نیست. آن‌ها اغلب نیاز دارند کسی در کنارشان باشد و به اقدام کردن متعهدشان کند.
در نقطه مقابل، دانش‌آموزان، دانشجویان و دانش‌پذیرانی که به دلیل بهره هوشی پایین‌تر، عملکرد تحصیلی متوسط به پایین دارند معمولاً با کوچینگ تحصیلی ارتباط مناسبی برقرار نمی‌کنند. این گروه بیشتر نیاز دارند کسی به آن‌ها بگوید چه کار بکنند و چه کار نکنند. بنابراین مشاوره تحصیلی برای این دسته انتخاب مناسب‌تری است.
چه کسی می‌تواند در زمینه کوچینگ تحصیلی فعالیت کند؟
برای فعالیت در زمینه کوچینگ تحصیلی، بیش و پیش از هر چیز باید با اصول پایه‌ای کوچینگ آشنا بود. فردی که کوچ تحصیلی است باید استفاده از مهارت‌های پایه کوچینگ شامل ارتباط مؤثر، گوش دادن، پرسشگری، بازخورد و دعوت به اقدام را به خوبی بداند. علاوه بر این داشتن تحصیلات آکادمیک در زمینه‌های مرتبط نیز می‌تواند کمک‌کننده باشد.
کوچینگ تحصیلی تا حد زیادی مرتبط با مقوله یادگیری است و حتی آن را کوچینگ یادگیری (Learning Coaching) نیز می‌نامند. بنابراین فردی که در این زمینه فعالیت می‌کند نیاز دارد تا اندازه‌ای با مفاهیمی همچون نظریه‌های یادگیری، تمرکز و عملکرد مغز آشنا باشد.
بازار کار کوچینگ تحصیلی در ایران چه گونه است؟
بازار تحصیلات که شامل دو بخش خدمات آموزشی و مشاوره‌ای است یکی از روشن‌ترین چشم‌اندازها را در کشور دارد. بدیهی‌ترین دلیل این امر آن است که تحصیل از جمله نیازهای اساسی هر جامعه‌ای است.
در همین راستا کوچینگ تحصیلی را می‌توان یکی از بازارهای گوشه (Niche Market) جدید دانست که می‌تواند نیاز بخش قابل‌توجهی از دانش‌آموزان، دانشجویان و دانشپذیران را پوشش دهد. بنابراین می‌توان بازار کار کوچینگ تحصیلی را پرپتانسیل ارزیابی نمود.
تهیه و تنظیم: ایمان بهنام